บทที่ 13 สัญญาตัวแทนและนายหน้า

บทที่ 13 สัญญาตัวแทนและนายหน้า     

สัญญาตัวแทน

สัญญาซึ่งให้บุคคลคนหนึ่งเรียกว่า ตัวแทน มีอำนาจทำการแทนบุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่า ตัวการ และตกลงจะทำการดังนั้น

ลักษณะของสัญญาตัวแทน

1. เป็นสัญญาที่มีบุคคลสองฝ่ายคือ ฝ่ายตัวการและฝ่ายตัวแทน

ข้อสังเกตุ

1. ฝ่ายตัวการจะต้องเป็นผู้มีอำนาจหรือมีความสามารถในอันที่จะกระทำการตามที่ตนจะมอบหมายได้ด้วยตัวเองดังนั้นถ้าหากผู้ใดไม่มีความสามารถที่จะกระทำการใดได้ด้วยตนเองแล้วผู้นั้นก็ไม่อาจตั้งตัวแทนได้

2. ฝ่ายตัวแทนไม่จำต้องมีอำนาจหรือความสามารถแต่อย่างใด ดังนั้นผู้เยาว์ ควรไร้ความสามารถ คนเสมือนไร้ความสามารถ ก็อาจเป็นตัวแทนได้

3. ต้องมีการตกลงยินยอมทั้งฝ่ายตัวการและฝ่ายตัวแทน

วิธีการตั้งตัวแทน

1. ถ้ากิจการที่จะปฏิบัตินั้นเป็นเรื่องที่มีกฎหมายบังคับว่าจะต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย เช่น การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา 456 การเช่าซื้อตามมาตรา 572

2. ถ้ากิจการที่จะปฏิบัตินั้นเป็นเรื่องที่มีกฎหมายบัญญัติว่าต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนก็ต้องทำหลักฐานเป็นหนังสือต่อกันเช่น สัญญากู้ยืมเงินตามมาตรา 653 สัญญาจะซื้อจะขายตามมาตรา 456

3. ถ้ากิจการที่จะปฏิบัตินั้นเป็นเรื่องที่กฎหมายมิได้บัญญัติไว้ว่าต้องทำอย่างไร การตั้งตัวแทนจะทำวิธีใดก็ได้ จะเป็นการตั้งตัวแทนโดยแจ้งชัดหรือโดยปริยายก็ได้

ชนิดของตัวแทน

1. ตัวแทนรับมอบอำนาจเฉพาะการ

2. ตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไป

ข้อสังเกตุ มีกิจการบางอย่างที่ตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไปไม่มีอำนาจกระทำการแทนตัวการ

ก. การขายหรือจำนองอสังหาริมทรัพย์

ข. การให้เช่าอสังหาริมทรัพย์เกินกว่า 3 ปีขึ้นไป

ค. ให้

ง. ประนีประนอมยอมความ

จ. ยื่นฟ้องคดีต่อศาล

ฉ. การมอบข้อพิพาทให้อนุญาโตตุลาการพิจารณา

ความระงับของสัญญาตัวแทน

1. โดยคู่สัญญาตกลงเลิกสัญญากัน

2. โดยตัวการถอดถอนตัวแทนหรือโดยตัวแทนบอกเลิกเป็นตัวแทน

3. ตัวการหรือตัวแทนตาย ตกเป็นผู้ไร้ความสามารถหรือล้มละลาย

4. เมื่อสิ้นกำหนดเวลากรณีสัญญาตัวแทนมีกำหนดเวลากันไว้แน่นอน

5. เมื่อตัวแทนทำกิจการเสร็จแล้ว

6. กรณีวัตถุประสงค์ของกิจการที่ให้ไปทำนั้นผิดกฎหมายนายหน้าบุคคลซึ่งทำสัญญากับบุคคลอีกคนหนึ่งที่เรียกว่า ตัวการ ตกลงทำหน้าที่เป็นคนกลางหรือเป็นสื่อชี้ช่องให้ตัวการได้เข้าทำสัญญากับบุคคลภายนอก

ลักษณะของนายหน้า

1. นายหน้าเป็นคนกลางหรือสื่อที่ช่วยชี้ช่องหรือจัดการให้บุคคลอื่นเข้าไปทำสัญญากัน นายหน้าไม่มีอำนาจที่จะเข้าไปกระทำการแทนฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือไม่มีอำนาจเข้าไปทำสัญญา

2. นายหน้าเป็นสัญญาชนิดหนึ่ง แต่ไม่มีบทบังคับว่าจะต้องทำอย่างไร ฉะนั้นนายหน้าจะตกลงกันเป็นหนังสือหรือด้วยวาจาก็ได้

3. เมื่อนายหน้าได้ชี้ช่องหรือจัดการให้คู่สัญญาทำสัญญากันแล้วนายหน้าต้องได้รับบำเหน็จ แม้ต่อมาภายหลังฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะผิดสัญญาหรือเลิกสัญญาก็ตาม

4. บุคคลผู้ไร้ความสามารถเป็นนายหน้าได้ เนื่องจากนายหน้าเป็นเพียงแต่ผู้ชี้ช่องหรือจัดการให้บุคคลเข้าทำสัญญากัน โดยนายหน้าไม่ได้เข้าทำสัญญาด้วย

สิทธิ หน้าที่และความรับผิดของนายหน้า

สิทธิของนายหน้า

1. มีสิทธิได้รับค่าบำเหน็จ

2. มีสิทธิได้รับค่าใช้จ่ายที่เสียไป ถ้าตกลงให้เรียกค่าใช้จ่ายที่เสียไปไว้ล่วงหน้า แม้ว่าสัญญาจะมิได้กระทำสำเร็จ

หน้าที่ของนายหน้า

ต้องทำหน้าที่เป็นคนกลางผู้ชี้ช่องหรือจัดการอย่างใดอย่างหนึ่งให้บุคคลอื่นเข้าทำสัญญาต่อกันโดยสุจริตความรับผิดของนายหน้านายหน้าไม่มีอำนาจรับเงินหรือรับชำระหนี้แทนคู่สัญญาบำเหน็จของนายหน้าสัญญาในหน้านั้นตามปกติต้องถือว่ามีบำเหน็จ แม้จะไม่มีข้อตกลงกันไว้ก็ต้องให้ตามธรรมเนียมคือร้อยละ 5

อายุความฟ้องเรียกค่านายหน้า

มีอายุความ 10 ปี